Нэмэлт мэдээлэл

Үзсэн: 3900

Хүндэт самбарт нэрээ мөнхөлсөн тоглогчид

Дэлгэрэнгүй...

Нэмэлт мэдээлэл

Үзсэн: 3928

1985 оны 5-р сарын 29-нд Бельгийн нийслэл Брюссель хотын Эйзель стадионд Ливэрпүль - Ювентус Аварга багуудын цомын тэмцээний шигшээ тоглолтонд таарчээ. Ливэрпүлиэс 60000 гаран хөгжөөн дэмжигч ирсэний ихэнх нь халамцуу байлаа. Тоглолт эхлэхээс цагийн өмнө стадионы уур амьсгал дайн дажинг санагдуулам байв. Хашгиралдан орилолдож туг дарцагаа дэрвүүлэхийн сацуу галт пуужин байн байн буудуулна. Цагдаа нар хөөрсөн хөгжөөн дэмжигчдийг номхтгож чадахгүй байлаа. Английн галзуурсан мэт фанатууд Италийн балиашгууд руу арслан барс мэт дайрахад бэлэн харагдана. Азаар тэднийг торон хана тусгаарлаж байв. Гэвч хоёр багийн хөгжөөн дэмжигчдийг тусгаарлаж байсан Z хэсгийн тор нурснаар Английн танхай фанатууд галзуурсан мэт Италчууд руу дайрав. Аюул ирж буйг хараад сандарсан Италчууд аврал хайн нөгөө зах руу гүйхдээ унасан нэгэн дээрээ гишгэн зүтгэв. Тэднийг зүгээр л гишгэчихсэн юм.

Хоёр багийнхан тоглолтыг хойшлуулахыг хүссэн ч шүүгч шүглээ үлээлээ. Мишель Платини торуулийн цохилтоор хожлын ганц гоолыг оруулсан. Агуу Франц эр баярлан дэвхцэн гүйснийг хожим хэвлэлээр ихэд шүүмжилсэн. Хэвлэлийнхэн Платини 39 хүний авсан дээгүүр харайн баярласантай ялгаагүй хэрэг хэмээн үзэцгээжээ. Энэ явдлын дараа Платини зодог тайлна гэж шийдсэн гэдэг.

Ливерпулийн зарим хөгжөөн дэмжигчид Италчууд өөрсдөө л бидэн рүү хараал чулуу шидээд байсан шүү дээ гэж дараа нь өөрсдийгөө өмөөрч байлаа. Зарим нь тоглолтыг зохион байгуулагчдыг буруутгаж байв. Цагдаа нарын тоо хангалттай байгаагүйг ч олонтаа дурьдлаа. UEFA хэрэг явдлын гол буруутан Английн хөгжөөн дэмжигчдийг хэрхэн шийтгэхээ бодож олжээ. Энэ бол 5 жилийн турш Европын цомын 3 тэмцээнд Английн ямар ч багийг оруулахгүй байх тухай шийдвэр байв. Харин хэргийн эзэн Ливэрпүльд шийтгэлийн хугацааг 7 жилээр тогтоосон юм.

Харин Эйзель стадионыг бүрмөсөн нурааж буурин дээр нь Бодуэн хааны стадионыг босгожээ. Мөн шинэ стадиондоо хэзээ ч клүбүүдийн хоорондын тоглолтыг хүлээж авахгүй гэсэн хатуу шийдвэр гаргасан байна. 1985 онд болсон тэрхүү аймшигт явдлын гэрч болсон нэг л зүйл үлдсэн нь стадионы гол хаалга.

Эйзельд болсон явдлыг өөрийн нүдээр үзсэн Ливерпулийн хөгжөөн дэмжигч Жеральд Маккинли ийн дурсжээ. Тэр хүчирхийлэл эмх замбараагүй байдлыг ямар ч хүчээр зогсоох боломжгүй мэт санагдаж байсан. Европ Англид эмх замбараагүй танхай балмад явдлууд хөлбөмбөгийн үеэр газар авч байсан. Энэ эмх замбараагүй байдал танхайрлыг хэзээ нэгэн цагт заавал зогсоох ёстой байлаа. Гэвч үүнийг зогсоохын тулд ийм их үнэ төлсөн нь эмгэнэлтэй. Эйзельд болсон тэр аймшигт явдал надад машинистгүй хурдалж яваа галт тэрэг шиг л санагддаг гэжээ.

Ник Хорнби Fever Pitch номондоо Эйзель-н талаар ингэж бичжээ. 1985 оны хавраас байдал нэг л таагүй тийшээ салхилаад эхэлсэн. Эхлээд Лутонд Миллоул-н хөгжөөн дэмжигчид танхайрч цагдаа нар ичгүүртэйгээр зугтаасан. Эмх замбараагүй байдал үүнээс болж газар авсан. Үүнээс л болж хадагтай Маргарет Тэтчер хөгжөөн дэмжигчийн үнэмлэх гээчийг сэдсэн юм шүү дээ. Дараа нь Челси - Сандерланд-н тоглолтын үеэр танхай хөгжөөн дэмжигчид талбайд гарч тоглогчид руу дайрсан. Энэ хоер явдал ердөө хэдхэн долоо хоногийн зайтай л болсон. Зөвхөн энэ хоероор ч тогтохгүй. Энэ бүхэн Эйзель-н аймшигт явдлын эх үндэс нь болж өгсөн.

Хамгийн хачирхалтай нь хүмүүсийн үхлийг зугтаалт гэж дүгнэсэн явдал. Фанатууд өрсөлдөгчдөө айдас төрүүлж тэднийг айж зугтаахыг харан доромжлон шоолох л гэсэн бодол тээж явдаг. Гэтэл нийгмийн дунджаас дээгүүр давхрагын Италчууд энэ байдлыг нь сайтар ойлгоогүй. Яаж ч ойлгох билээ дээ. Тэд урьд нь Английн стадионд болдог явдлуудыг хараагүй байсан юм чинь. Тэд английн танхай фанатуудыг хараад хурдхан холхон зугтаахын тулд хэсгийнхээ хамгийн зах руу хамаг хүчээ шавхан гүйлдсэн. Торон хана нурж балиашгууд ямар аймшигтай байдалд байгааг зурагтаар үзүүлж байлаа. Павароттитой төстэй бүдүүн сахалтай эр тэндээс зайлах гэж гараа сунган тусламж гуйж байхыг зурагтаар их тод харуулсан. Гэвч хэн ч туслахаар очоогүй . Түүнийг огт мартаж чаддагүй юм. Тэр оны 12-р сард Арсеналын балиашгууд Ливерпулийн хөгжөөн дэмжигчид рүү Алуурчид Алуурчид гэж хашгиралдаж байсан. Гэхдээ миний бодлоор Английн аль ч багийн фанатууд тийм нөхцөл байдалд адилхан л байх байсан болов уу . Цагдаа нар маш муу ажилласан. Тэд танхай фанатуудыг хараад өөрсдөө алмайрчихсан байх хэмээн бичжээ.с клуб нь 5 сарын 29нд амь үрэгдсэн иргэдийг эргэн дурсаж хүндэтгэл үзүүлэн эмгэнэл илэрхийлдэг байна.

Нэмэлт мэдээлэл

Үзсэн: 3561

Нэмэлт мэдээлэл

Үзсэн: 96401

Энэ тоглолт 6 хан минут үргэлжилсэн хэдий ч үзсэн хүмүүсийн сэтгэлээс хэзээ ч арилшгүй ул мөр үлдээсэн юм.

1989 оны 4 дүгээр сарын 19 ний өдөр британийн хөлбөмбөгийн түүхэн дэх хамгийн эмгэнэлт явдал Шеффилдийн Хиллсборо стадионд болсон юм.

          “Энд тэндгүй аймшигтай орилоон чарлаан болж, хэдэн талаас тэсэхийн аргагүй шахаж байсан ч би тоглолтыг харахаар хичээж байв. Тоглолт хэрхэн болж буйг сонирхсондоо ч биш, харин амьсгалах агаар улам багасч байсан болохоор өөр юухан дээр ч атугай анхаарлаа төвлөрүүлэх гэсэндээ тэр. Би дараа нь эсрэг талын үзэгчдийн суудал, цаашлаад стадионы цаад талын гүвээ рүү хараагаа төвлөрүүлэв. Ухаан алдахын өмнөхөн санаж байгаа юм гэвэл бага ч болсон агаар амьсгалахаар олны дээгүүр өндөлзөж байсан нь. Би толгойгоо бага зэрэг өндийлгөлөө гэж бодсон боловч үнэн хэрэгтээ олны дээр гарчихсан байсан юм ” гэж амьд гарагсдын нэг Питер Карни 10 жилийн дараа дурсаж бичжээ. Харин 96 хүний хувьд энэ бодол сүүлчийнх нь байсан юм.

          4 дүгээр сарын нарлаг нэгэн өглөө Ливэрпүүл болон Ноттингэм Форрест багийн хөгжөөн дэмжигчид Английн цомын хагас финалын тоглолтонд оролцох багуудаа дэмжихээр цугларч эхлэв. Нэг жилийн өмнө байсантай адил мерсисайдынханд цөөхөн билет оногдсон байлаа. Тэдний суудал стадионы хойд болон баруун хэсэгт таарчээ.

Шеффилд Уэнсдэй багийн стадионыг тоглолтонд сонгож авсан нь олон хүнд буруу санагджээ. 1981 онд түүний Лейпингс Лейнд мөн л шахцалдаан үүсч, тэр удаад Тоттенхэмийн фэнүүд өртсөн болоч тухайн үед цагдаа нар талбай руу гарсан төмөр хаалтыг цагийг нь олж нээснээр хүний амь эрсдэж, хүнд бэртэл авсан хүнгүйгээр дууссан юм.

Тэр үеийн ихэнх стадионуудад талбайг үзэгчдийн суудлаас хаасан төмөр торон хаалтууд байсан нь Британийн хөл бөмбөгийн нэгэн гамшиг болох танхай этгээдүүдийг талбай дээр гарахаас сэргийлсэн зүйл байв. Хожим нь мөрдөн байцаалтын үеэр энэ төмөр торон хаалт нь эмгэнэлт явдал болох гол шалтгаануудын нэг болсон гэж тогтоосон байна.

Бас нэгэн хүчин зүйл нь “Террас” гэж нэрлэгддэг босоогоор үзэх хэсэгт энэ явдал болсонд байлаа.

     Ливэрпүүлийн хөгжөөн дэмжигчдэд Лейпингс Лейн буюу босоогоор үзэх стадионы хэсгийг гаргаж өгсөн байв. Хэдэн хүн багтах боломжтойг нь тооцолгүйгээр Ливэрпүүлиэс Шеффилд ирэх М62 замд ойр байснаар нь энэ шийдвэрийг гаргажээ. Улаануудын фэнүүд улсдаа хамгийн олонд тооцогддог, энэ хэмжээний тоглолтонд улс орны өнцөг булан бүрээс фэнүүд ирэхийг тооцоолсонгүй. 1988 онд болсон юм чинь одоо ч бас болж л таарна. 1989 оны 4 р сарын 15-нд Хиллсбород хамгаалалтын ажил зохион байгуулах үүрэг офицер Дэвид Дакенфильдэд оногдсон байна. Тэрээр хааяа нэг хөлбөмбөгийн тэмцээнүүд дээр ажиллаж байсан ба энэ хэмжээний тоглолтонд хэзээ ч ажиллаж байгаагүй ажээ. Тэр үеийн Ливэрпүүлийн төвийн хамгаалагч Алан Хансен: “Илүү багтаамжтай Коп хэсгийг бус Лейпингс Лейнийг гаргаж өгсөн нь хамгийн том буруу байсан гэдэгтэй одоо хэн ч маргахгүй. Ливэрпүүлийнхий тоглолтонд ирдэг үзэгчдийн тоо Ноттингэм Форрестээс 2 дахин илүү буюу 40 мянга гаруй байсан юм.”

     Тэр өдөр замын ажил хийгдэж байснаас олон хүн хоцорч, мөн л олон хүн эртхэн ирэхийг хүссэнгүй. Ливэрпүүлийн хөгжөөн дэмжигчдэд стадион руу ороход зориулан 23, харин Ноттингэм Форрестэд 60 хайсан хаалга оногджээ. 2 -2.45 хүртэл шүгэл дуугарахаас өмнө стадион руу амжиж орох гэсэн олон мянган хүн гадаа дүүрэн байв. /Одоо үед ийм тохиолдолд тоглолтын цагийг хойшлуулдаг болсон/ Хаалганы орчим байсан нэгэн цагдаа богино долгионы станцаар тоглолтын цагийг хойшлуулж өгөхийг хүсэхэд Суперинтендант Дакенфильд зөвшөөрсөнгүй. Түүний туслах санаа заваад байх зүйл огт үгүй гэж түүнд хэлсэн байна.

     Лейпингс Лейн нь дээд талын буюу суудалтай, доод буюу босоогоор үзэх гэсэн 2 хэсэгтэй, босоо хэсэг нь төмөр хаалтаар 7 секторт хуваагдсан байдаг байв. Төвийн 3, 4 р сектор аль хэдийн хүмүүсээр дүүрсэн байжээ.

    Хүмүүс орж амжихгүй байгаа тул гарах зохиулалттай С хаалгыг нээх хүсэлтийг Дакенфильдэд тавихад тэрбээр хэсэг тээнэгэлзсэний эцэст хаалгыг нээх тушаалыг өгөв. С хаалга нь гарах зориулалттай тул хайсаар дамжиж бус туннелиэр дамжин шууд үзэгчдийн хэсэг руу очдог. Аль хэдийн дүүрсэн секторт биш хажуугийн секторуудад орж болохыг зааж өгөх ажилтнууд тэнд байсангүй. Олон хүний давалгаа хонгил руу урсаж, аль хэдийн дүүрсэн 3 4 р сектор руу орж байв. Орж буй хүмүүс урьд нь юу болж байгааг төсөөлсөнгүй. Төсөөлөхийн ч хэрэггүй. Тэнд жинхэнэ там болж байв.

Өмнө эгнээнд зогсож байсан нь жинхэнэ занганд орж, торон хашлаганд шахагдаж, дунд зогсож байсан хүмүүсшахцалдаан дунд амьсгалах агааргүй болон, тэнцвэрээ алдан унацгааж байжээ. Хүмүүс аврагдахын тулд зарим нь талбай руу гарсан хаалтыг онгойлгохыг гуйн хашгирч, зарим нь торон хашаа руу авирч, дээд тавцанд байсан хүмүүс туслахаар хүмүүсийг татан гаргаж байв.

Цагдаа нар эхэндээ юу болж байгааг ойлгосонгүй, фанатууд талбай руу гарч үймээн дэгдээх нь гэж боджээ. Нилээн хугацаанд хүлээсний эцэст тэд хаалтыг онгойлгосон байна. Хэдэн минутын өмнө онгойлгосон бол олон хүнийг аварч, хэдэн минутын хойно онгойлгосон бол олон хүн нэмж үрэгдэх байжээ. Там гэдэг өөрийн гэсэн хуультай, цаг хугацаа хүний амиар хэмжигдэнэ. 3 цаг 6 минутанд тоглолтыг зогсоов. Хаалт нээгдсэхэд нас барсан хүмүүс хаалтын ойролцоо, бүр тайлбай дээгүүр гулдайн хэвтэж байв. Тэдэнд шууд эмнэлгийн туслалцаа үзүүлсэн үү гэвэл бас л үгүй. Ганц ширхэг тургэн тусламжийн машин хүмүүс дунд шүлжин байсан нь BBC ийн дуранд өртөж байв. Ер нь энэ бүх явдал тоглолт телевизээр шууд дамжуулагдаж байсан тул эмгэнэлт явдлын гэрч болон хальсанд тодорхой хадгалагдаж үлдсэн байна.

Эсэн мэнд үлдсэн хүмүүс рекламны самбарыг уран дамнуурга хийн, хүмүүсийг зөөн, өөрсдөө анхны тусламжийг үзүүлж байв. 3 цаг 30 минутанд л эмч хэрэгтэйг радиогоор зарласан байна.

82 хүн Хиллсбород газар дээрээ үрэгдэж, 14 хүн эмнэлэгт очсон хойноо нас баран 766 хүн гэмтжээ. Гунигт явдлын хамгийн сүүлийн хохирогч Тони Бланд 4 жилийн турш комд байсны эцэст түүний амьдралыг барьж байсан аппаратыг зогсоох шийдвэрийг шүүхээс гаргаснаар айшигт тоо 96 дээр зогссон юм. Түүний оршуулга дээр алдарт You’ll never walk alone дуу эгшиглэж байсан юм.

Энэ явдал ингээд зогссонгүй. Маргаашнаас нь эхлэн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдээр үнэнийг олох, хэн буруутайг нь тогтоох явц эхлэв. “Үнэн” гэсэн сүржин том гарчигтай нийтлэл “S*n” сонинд хэвлэгдэж, үүн дээр Ливерпулийн согтуу хөгжөөн дэмжигчид өөрсдөө буруутай байсан. Үхсэн хүмүүсийн халаасыг ухан дээрэмдэж, цагдаагийнхан хүмүүст тусламж үзүүлэхэд саад болсон гэх болон бусад бүх л зүйлд тэд буруутай гэх мэтээр бичсэн байна. Одоо болтол Ливерпульд бараг бүгд энэ хөгийн сонинг уншдаггүй. Тэр үед Ливерпулийн ерөнхий дасгалжуулагч байсан Кенни Далглиш: “Ерөнхий редактор нь маргааш над руу утасдан уучлал гуйж, бид яаж энэ явдлыг засах вэ гэж асуусан. Би түүнд –Маш амархан, үүнтэйгээ ижил хэмжээтэй “Бид худал хэлсэн юм” гээд тавьчих. Тэгвэл магадгүй бүх зүйл хэвийн болж магадгүй гэж хэлсэн. Тэр хариуд нь –Бид ингэж чадахгүй шүү дээ гэж дуу алдахад нь –Тэгвэл өөрөөр юугаар ч тусалж чадахгүйгээ хэлээд утсаа тавьсан” гэжээ.

Энэ аймшигт явдал 96 хүний алтан аминд хүрсэн бөгөөд 766 хүн бэртэл авчээ. Тоглолтыг зурагтаар шууд үзүүлж байсан тул Английн сая сая хүн аймшигт ядлын гэрч болсон юм. Цагдаа нар, стадионы зохион байгуулагч, ажилчид энэ явдлын гол буруутан байсан нь мэдээж.

“Хиллсборо” дахь аймшигт явдлын үеэр амь үрэгдсэн хүмүүсийн гэгээн дурсгалыг хүндэлж “Энфилд”-ийн Шенклийн хаалганы өмнө дурсгалын хөшөө босгосон байдаг. Мөн хэрэг гарсан “Хиллсборо”-д хөшөө босгожээ.

Энэ явдлаас хойш босоо үзэгчдийн хэсгийг үгүй хийж, стадион бүр үзэгчдийн суудалтай байх тухай шийдвэрийг Английн хөлбөмбөгийн холбоо гаргасан юм.

Харин үүнээс олон арван жилийн дараа буюу 2012 онд л Британи улсын ерөнхий сайд Дэвид Камерон (David Cameron) тухайн үеийн засаг захиргаанаас Ливерпүүлийн фэнүүдийг үүнд нь буруутгаж байсандаа ард түмнээсээ уучлал гуйсан юм. Үнэн хэзээд ялдаг.